De geschiedenis van het voetbal in één oogopslag
Alles begon met een bal
Voetbal laat sportersharten over de hele wereld sneller kloppen. De oorsprong van deze fascinatie gaat duizenden jaren terug. Ontdek de geschiedenis van het voetbal en leer meer over je favoriete sport!
Inhoud:
- De fascinatie van de bal: Voetbalgeschiedenis in verschillende culturen
- Het ontstaan van het moderne voetbal
- Voetbalgeschiedenis in Duitsland
- De internationale verspreiding van het voetbal
- Voetbal vandaag: Zo schrijft u voetbalgeschiedenis
- Vragen en antwoorden over de geschiedenis van het voetbal
- Meer voetbalkennis bij owayo
Tijdlijn van de voetbalgeschiedenis
- 1000 v.Chr.: Meso-Amerikaanse balspelen
- 3e eeuw v.Chr.: Eerste vormen van voetbal in China – “Tsu' Chu”
- 7e eeuw n.Chr.: Het Japanse balspel “Kemari”
- 12e eeuw: Mob-, Folk- en Shrovetide Football – de oorsprong van het moderne voetbal
- 1848: Cambridge-regels
- 1858: De eerste Engelse voetbalclub
- 1863: Oprichting van de eerste nationale voetbalbond
- 1871: Invoering van de FA Cup
- 1860: Oprichting van de Lausanne Football and Cricket Club
- 1874: Gymnasiumleraar Robert Koch voert voetbal in als schoolsport
- 1888: Oprichting van de oudste nog bestaande voetbalclub in Duitsland
- 1890er jaren: Oprichting van talrijke voetbalclubs in Duitsland
- 1900: Oprichting van de Duitse voetbalbond (DFB)
- 1904: Oprichting van de Fédération Internationale de Football Association (FIFA)
- 1930: FIFA organiseert in Uruguay het eerste wereldkampioenschap voetbal
- 1945: FIFA sluit Duitsland uit
- 1954: De Europese voetbalbond UEFA wordt in Bazel opgericht
- 1991: Het eerste wereldkampioenschap vrouwenvoetbal vindt plaats in China
De fascinatie van de bal: Voetbalgeschiedenis in verschillende culturen
Al 2000 tot 3000 jaar bestaan er in verschillende delen van de wereld spellen waarbij een bal met de voet wordt getrapt. Volledig onafhankelijk van elkaar ontwikkelden zich in Azië, Amerika en Europa ballen en regels, doelen en doelgroepen. Vanaf het midden van de 19e eeuw groeide het spel met de bal binnen 150 jaar uit tot de mondiale sport die wij tegenwoordig modern voetbal noemen. Ontdek hoe en waar het voetbal zijn oorsprong vond.
1000 v.Chr.: Meso-Amerikaanse balspelen
Midden-Amerika wordt beschouwd als de bakermat van alle balsporten. Oude speelvelden van steen wijzen op wedstrijden die vergelijkbaar waren met de Romeinse gladiatorengevechten. Zo waren de balspelen enerzijds een alledaagse sport en anderzijds vermaak voor de heerser en zijn hofhouding.
Op een speelveld streden twee teams tegen elkaar en probeerden een rubberen bal, die meerdere kilo’s woog, door een stenen ring te krijgen. De spelers mochten daarbij noch handen noch voeten gebruiken. In sommige streken werd de bal geraakt met de romp, billen of ellebogen. In andere regio’s werden knuppels en stokken gebruikt. Wie het zich kon veroorloven, droeg een harnas. Het is dan ook niet verwonderlijk dat spelers soms levensgevaarlijk gewond raakten.
Bij de Azteken werd ullamalisztli, zoals hun balspel heette, ook gebruikt om diplomatieke geschillen te beslechten. Het spel van de Maya’s, pok-ta-pok, had zelfs een religieuze betekenis: als eerbetoon aan de goden werd het volledige verliezende team na de wedstrijd geofferd.
Vandaag de dag komt pok-ta-pok weer in de mode, maar dan zonder geweld. Hier staat het culturele erfgoed centraal. De spelers tonen daarbij veel vaardigheid en fysieke inzet:
3e eeuw v.Chr.: Eerste vormen van voetbal in China “Tsu' Chu”
De eerste vormen van voetbal zijn te vinden in het Verre Oosten van China. Tsu’ Chu is het allereerste gedocumenteerde voetbalachtige spel met vastgelegde regels. Het balspel Tsu’ Chu ontstond in de 3e eeuw v.Chr. en is gebaseerd op de vondst van een militair handboek uit die tijd. Het spel werd in China beoefend als onderdeel van de militaire training en werd gespeeld in een overeenkomstig militair en strijdgericht karakter.
Een bal, gemaakt van aan elkaar genaaide stukken leer en gevuld met veren en dierenhaar, werd in een 30–40 cm breed net op 5 meter hoogte geschoten. De sport, oorspronkelijk bedoeld voor militaire lichamelijke training, ontwikkelde zich geleidelijk tot een populaire vorm van vermaak met talrijke toeschouwers. In de loop van de eeuwen ontstonden steeds striktere regels: rond 600 n.Chr. werden een met lucht gevulde bal en voetbalregels (doelen, doelmannen, aanvoerders) ingevoerd. Vanaf de 9e eeuw raakte het spel echter in vergetelheid.
7e eeuw n.Chr.: Het Japanse balspel “Kemari”
Ook in Japan kende men een voetbalachtig balspel: Kemari. Het doel was om de bal door vaardigheid en lichaamsbeheersing zo lang mogelijk in de lucht te houden. De spelers stonden in een kring opgesteld en droegen wijde, elegante zijden gewaden. In tegenstelling tot de strijdlustige balverovering bij het Chinese Tsu’ Chu had Kemari een rituele en religieuze component. Kemari werd voornamelijk beoefend door de Chinese adel en de samoerai. Vandaag de dag wordt het nog steeds opgevoerd op feestdagen in januari en juli.
12e eeuw: Mob-, Folk- en Shrovetide Football – de oorsprong van het moderne voetbal
Mob-, Folk- of Shrovetide Football werd op vele plaatsen in Engeland gespeeld als een gevechtsachtig massavoetbalspel tussen rivaliserende dorpen of stadswijken. Niet zelden mondde dit uit in massale vechtpartijen. Als gevolg daarvan deed de Engelse overheid talloze pogingen om het voetbal te verbieden.
Het Shrovetide Football is specifiek verbonden aan de plaats Ashbourne in Engeland. Net als in de Middeleeuwen wordt ook vandaag de dag elk jaar op Vastenavond en Aswoensdag de Shrovetide Football Match gespeeld. Het spel vindt plaats tussen de wijken “Up'ards” en “Down'ards”, die zich respectievelijk rechts en links van de rivier de Henmore bevinden. Shrovetide Football is weinig georganiseerd, strijdlustig en spontaan.
Er is een onbeperkt aantal spelers en de doelen liggen vijf kilometer uit elkaar. Ook de rivier maakt deel uit van het speelveld. De bal is ongeschikt om met de voet te schoppen, aangezien het gaat om een vier kilo zware, met kurk gevulde bal. Daarom staat het Shrovetide Football ook in de traditie van rugby, waar de bal voornamelijk wordt gedragen en gegooid. Het Shrovetide Football is dus van belang voor zowel de ontwikkeling van het moderne rugby als van het moderne voetbal.
Ook vandaag de dag is er een plaats in Groot-Brittannië waar elk jaar een Shrovetide Football Match plaatsvindt: Ashbourne in Derbyshire. Nauwelijks te geloven dat uit deze massale knokpartijen de populairste sport ter wereld is voortgekomen.
Het ontstaan van het moderne voetbal
Halverwege de 19e eeuw werden in Engeland de positieve eigenschappen van teamsport erkend. Vervolgens werd verplichte lichamelijke opvoeding ingevoerd op Engelse onderwijsinstellingen om de leerlingen lichamelijk te trainen. Het duurde echter nog decennia voordat het spel met de leren bal zich ontwikkelde tot een nationale sport met uniforme regels.
1848: Cambridge-regels
Op scholen werd een mix van voetbal en rugby gespeeld, met verschillende regels van school tot school. Toernooien tussen de afzonderlijke scholen waren daardoor nauwelijks mogelijk.
In 1848 stelden studenten van de Universiteit van Cambridge de eerste voetbalregels op. Het was een poging om de voetbalregels te uniformeren en de grote verschillen tussen de verschillende teams weg te nemen. Het grootste verschil tussen de scholen was dat de ene de nadruk legde op het spel met de hand en de andere op het spel met de voet. De Cambridge-regels gaven voorrang aan het spel met de voet. Hierdoor werd het mogelijk officiële toernooien tussen scholen te organiseren.
1858: De eerste Engelse voetbalclub
De Sheffield Football Club werd in 1858 opgericht door twee studenten van de Universiteit van Harrow. Tegenwoordig wordt de club erkend als de eerste officiële voetbalclub ter wereld.
1863: Oprichting van de eerste nationale voetbalbond
Vijf jaar na de oprichting van de eerste voetbalclub ter wereld kwamen vertegenwoordigers van elf voetbalclubs bijeen in de Freemasons Tavern in Londen om algemeen geldende spelregels voor voetbal vast te leggen. In totaal werden er 14 regels opgesteld, waaronder het verbod op het dragen of vasthouden van de bal. Daarmee maakte het voetbal zich definitief los van het concurrerende rugby. Om de sport een vaste organisatorische basis te geven, werd de eerste nationale voetbalbond ter wereld opgericht – de Football Association (FA).
1871: Invoering van de FA Cup
De eerste voetbalcompetitie ter wereld ontstond met de invoering van de FA Cup in 1871. Een jaar later speelden Engeland en Schotland in Glasgow de eerste interland. De wedstrijd eindigde in 0–0. In hetzelfde jaar werden ook de corner en een uniforme balgrootte ingevoerd.
Voetbalgeschiedenis in Duitsland
Het duurde niet lang voordat de voetbalhype de overkant van het Kanaal bereikte. Ontdek hoe het voetbal zich geleidelijk een weg baande door Europa en voet aan de grond kreeg in Duitsland.
1860: Oprichting van de Lausanne Football and Cricket Club
Zwitserland wordt beschouwd als een pionier van het voetbal in continentaal Europa. De balsport werd het land binnengebracht door Engelse leerlingen op Zwitserse privéscholen. De eerste Europese voetbalclub was de Lausanne Football and Cricket Club (1860). Het was ook een Zwitser, de voetbalpionier Hans Gamper, die later FC Barcelona oprichtte.
Na Zwitserland behoorden Denemarken en Nederland tot de eerste Europese landen met nationale voetbalclubs. Beide landen richtten in 1889 hun eigen voetbalbond op.
1874: Gymnasiumleraar Konrad Koch voert voetbal in als schoolsport
In Duitsland deed de gymnasiumleraar Konrad Koch de eerste pogingen om voetbal op scholen te introduceren. Hij wilde zijn leerlingen aanmoedigen om in de buitenlucht te bewegen en hen tegelijk de ethische deugden van teamsport bijbrengen. In 1875 publiceerde Koch zijn eigen voetbalregels.
1888: Oprichting van de oudste nog bestaande voetbalclub in Duitsland
De oudste voetbalclub van Duitsland werd in 1888 opgericht door een groep leerlingen in Berlijn en heette BFC Germania. Voetbal was in die tijd nog geen erg populaire of wijdverspreide sport. Dit kwam grotendeels door de dominantie van het turnen als erkende nationale sport.
Jaren 1890: Oprichting van talrijke voetbalclubs in Duitsland
De late doorbraak van het voetbal in Duitsland is te herleiden tot het verzet van de turnverenigingen. Turnen bekleedde de plaats van de Duitse nationale sport. Om deze positie te verdedigen, werd voetbal als “on-Duits” of als “Engelse ziekte” bestempeld.
Turnen was vooral bedoeld als militaire lichamelijke training en om de nationale gedachte te versterken. Met de vestiging van het voetbal ontstond er in Duitsland een nieuwe lichaamscultuur die zich verzette tegen de militaire discipline van de turnoefeningen en de daarmee verbonden politieke connotaties. Voetbal werd een vorm van vrijetijdsbesteding in de burgerlijke omgeving.
De eerste voetbalclubs ontstonden uit scholierenverenigingen of werden door Engelsen opgericht (bijvoorbeeld The English Football Club Berlin). In het begin werd voetbal voornamelijk gespeeld door Engelsen, studenten en de beter verdienende lagen van de samenleving. Arbeiders hadden niet het nodige geld voor de uitrusting en waren vooral actief in turnverenigingen.
1900: Oprichting van de Duitse voetbalbond (DFB)
De Duitse voetbalbond (DFB) werd in 1900 in Leipzig opgericht. Hij fungeert als overkoepelende organisatie voor de Duitse voetbalclubs.
De internationale verspreiding van het voetbal
Al snel streden niet alleen steden tegen elkaar, maar begonnen nationale teams zich te vormen en in interlands tegen elkaar te spelen. Hier zetten we de grootste mijlpalen in de wereldwijde voetbalgeschiedenis op een rij.
1904: Oprichting van de Fédération Internationale de Football Association (FIFA)
De overkoepelende organisatie voor internationaal voetbal werd in 1904 opgericht met de Fédération Internationale de Football Association (FIFA). De FIFA nam de organisatie van interlands en het opstellen van internationale voetbalregels over. Duitsland trad in 1905 tot de FIFA toe.
1930: FIFA organiseert het eerste wereldkampioenschap voetbal in Uruguay
Het eerste wereldkampioenschap voetbal werd in 1930 door de FIFA in Uruguay georganiseerd. Dertien teams namen eraan deel. Duitsland moest om financiële redenen van deelname afzien.
1945: FIFA sluit Duitsland uit
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog sloot de FIFA Duitsland uit van alle wedstrijden en verbood elk sportief contact met Duitse teams. Vijf jaar na de oorlog mocht Duitsland weer toetreden.
Bij het Wereldkampioenschap van 1950 deed Duitsland echter nog niet mee. De historische finale, waarin Brazilië totaal onverwacht op eigen bodem van Uruguay verloor, staat bekend als de Maracanaço, de schok van Maracanã.
1954: Europese voetbalbond UEFA wordt opgericht in Bazel
In 1954 werd de Europese voetbalbond (UEFA) in Bazel opgericht. In het seizoen 1955/56 organiseerde de UEFA voor het eerst de Europacup I, waarin Europese voetbalclubs jaarlijks tegen elkaar speelden. Sinds 1992 kennen we dit clubtoernooi onder de naam UEFA Champions League.
In 1960 vond het eerste UEFA Europees Kampioenschap voetbal plaats. Sindsdien nemen de nationale voetbalteams van Europese landen elke vier jaar tegen elkaar op. Van 1960 tot 1964 droeg het toernooi de naam Europacup voor landen.
1991: Eerste wereldkampioenschap vrouwenvoetbal vindt plaats in China
Het eerste officiële wereldkampioenschap vrouwenvoetbal vond in 1991 in China plaats. Het werd door de FIFA georganiseerd als de Women’s World Cup. Sindsdien wordt het om de vier jaar gehouden. Daarvoor kwamen enkele nationale vrouwenteams al samen in meestal officieuze toernooien.
Voetbal vandaag: Zo schrijft u voetbalgeschiedenis
Voetbal is een van de meest populaire en wijdverbreide sporten ter wereld. Volgens de Duitse voetbalbond waren er in het seizoen 2023/2024 meer dan 7,7 miljoen mensen georganiseerd in ongeveer 24.000 voetbalclubs. De eenvoudige en uniforme regels van het voetbal en de minimale uitrusting bevorderen de populariteit van het spel. Internationale, uniforme regels maken het spel inclusief en cultuur overstijgend.
Of je nu jong of oud bent, vrouw of man, op trapveldjes of in stadions – voetbal is een wereldsport en wordt overal ter wereld toegejuicht, bezongen en geliefd.
Tegelijkertijd heeft elke voetbalclub zijn eigen geschiedenis en traditie. Speel je zelf voetbal? Gezien de lange en gepassioneerde geschiedenis van de sport kun je er trots op zijn dat je deze traditie voortzet. De trots op de geschiedenis van je club moet terug te zien zijn in de shirts van de spelers. Bij owayo kun je je shirts zelf ontwerpen in de traditionele kleuren van je club – en profiteren van onze staffelkorting voor verenigingen.
Dankzij onze ademende ultra.dry-technologie voelen de voetbalshirts aangenaam koel aan op de huid. Ervaar het zelf. Ontdek onze voetbalcollectie!
Vragen en antwoorden over de geschiedenis van het voetbal
Kort samengevat: Hier vindt u antwoorden op de belangrijkste vragen over de geschiedenis van het voetbal.
Waar en wanneer werd voetbal uitgevonden?
Voetbal, zoals we het vandaag kennen, werd in de 19e eeuw in Engeland uitgevonden. Het spel heeft dezelfde oorsprong als rugby: hogescholen en universiteiten. Om interregionale wedstrijden mogelijk te maken, schreven studenten in Cambridge de eerste voetbalregels. Pas met de oprichting van de eerste voetbalbond in de jaren 1860 werden rugby en voetbal twee verschillende sporten.
Wie is de uitvinder van het voetbal?
Het moderne voetbal ontwikkelde zich geleidelijk over meerdere decennia. Daarom bestaat er niet de ene uitvinder van het voetbal. Een sleutelfiguur in de oprichtingsfase was echter Ebenezer Cobb Morley. Hij richtte niet alleen de Londense club Barnes op, maar was ook sterk betrokken bij de oprichting van de eerste voetbalbond. Bij het opstellen van de regels pleitte hij ervoor dat hacking – het schoppen van de tegenstander tegen het scheenbeen – verboden moest worden, waarmee hij een belangrijke basis legde voor eerlijkheid in het voetbal.
Wie wordt beschouwd als de vader van de Duitse voetbalgeschiedenis?
Konrad Koch wordt beschouwd als de voetbalpionier in Duitsland. De leraar Duits, Latijn en Grieks aan het gymnasium haalde een voetbal uit Engeland en organiseerde met zijn leerlingen de eerste voetbalwedstrijd in Duitsland. Zijn doel was om de leerlingen weg te houden van kroegentochten en hen te motiveren tot meer beweging.
Beeldcredits: Titelbeeld: 9elisa9 / stock.adobe.com; Afbeelding 2: Archivist / stock.adobe.com; Afbeelding 3: Lario Tus / stock.adobe.com; Afbeelding 4: kuco / stock.adobe.com; Afbeelding 5: Andriy Blokhin / stock.adobe.com; Afbeelding 6: Archivist / stock.adobe.com; Afbeelding 7: owayo